Cyprus verliest zijn status als fiscaal paradijs. Duitsland won het pokerspel, maar de euroleiders hebben ook geleerd hoe sterk Europese spaarders hechten aan het idee dat hun geld tot een ton veilig is.

Cyprus krijgt 10 miljard euro steun en blijft binnen de eurozone. Maar de
economie van de eilandstaat in de Middellandse Zee wordt zwaar gekortwiekt.
Afgelopen nacht ging de Cypriotische regering na lang dralen toch akkoord
met een reddingsplan, dat het Cypriotische bankwezen zwaar treft.

Een week lang was de toekomst van Cyprus binnen de eurozone hoogst onzeker,
nadat het parlement een eerste overeenkomst tussen de regering en de
’trojka’ (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en het Internationaal
Monetair Fonds) afwees. Volgens dit plan zouden spaarders onder 100 duizend
euro een eenmalige heffing van 6,75 procent voor de kiezen krijgen. Op
vermogen boven de 100 duizend euro moest een heffing van 9,9 procent komen.

De nieuwe deal ontziet daarentegen spaarders met een vermogen tot 100 duizend
euro. De opgeblazen financiële sector op Cyprus wordt in ruil hiervoor veel
harder aangepakt. Per saldo is dit een veel sterkere uitkomst dan wat
afgelopen week voorlag.

1) Spaarders: alleen grote vermogens gepakt

Minister Jeroen Dijsselbloem trachtte afgelopen week, als voorzitter van de
eurogroep van ministers van Financiën, verwoed uit
te leggen dat de beoogde ‘eenmalige crisiheffing’ voor spaarders
volstrekt los stond van het depositogarantiestelsel. Dit stelt vermogens tot
100 duizend euro veilig stelt als een bank omvalt.

Maar de boodschap van Dijsselbloem kwam niet goed over. Het vertrouwen dat
spaarvermogens tot een ton in de EU veilig zijn, als in bank in de problemen
komt, kreeg een
flinke tik.

Nu lijkt het vooral de Cypriotische regering
zelf te zijn geweest die in eerste instantie aandrong op een heffing bij
kleinere spaarders, juist om de positie van Cyprus als fiscaal paradijsje
voor rijkere Russen te behouden. Wat je Dijsselbloem en diens collega's kunt
aanrekenen, is dat ze de heffing op kleinere spaarders aanvankelijk hebben
geslikt.

Tegelijk valt hier ook een positieve conclusie uit te trekken. De Cypriotische
crisis heeft aangetoond hoe groot het psychologische risico is, als je bij
een Europese reddingsoperatie gaat tornen aan de belofte dat spaarvermogens
tot een ton veilig zijn. De euroleiders zullen die les zeker ter harte
nemen, als ze een volgende brandje moeten blussen.

2) Bankensysteem Cyprus: kopje kleiner

Wat een week geleden nog een brug te ver was, gebeurt nu echt. Het financiële
waterhoofd van Cyprus wordt aangepakt. Dat gebeurt vooral door de twee
grootste banken van het land een kopje kleiner te maken.

Om de zaak in perspectief te zetten: de economie van Cyprus had in 2011 een
omvang van een kleine 18 miljard euro. De twee grootste banken van het land, Bank
of Cyprus en Laiki,
hadden per 30 september vorig jaar opgeteld een omvang van 66 miljard euro.
Ofwel alleen deze twee banken zijn al meer dan 3,5 keer zo groot als de
economie.

Hierdoor kan de overheid van Cyprus problemen in de bankensector niet goed op
eigen houtje oplossen. Probleem was ook dat het gros van de schulden van
deze twee banken uit spaargelden bestaat: 28 miljard euro bij Bank of Cyprus
en 22 miljard euro bij Laiki, per eind september vorig jaar.

De oplossing die nu wordt gekozen, is om Laiki - de bank met de grootste
problemen - op te splitsen. Gezonde delen worden overgebracht naar Bank of
Cyprus, waarbij ook spaartegoeden tot een ton worden overgeheveld. De rotte
delen komen in een 'bad bank', waarbij aandeelhouders hun geld kwijt zijn en
zowel obligatiehouders als hogere spaarvermogens niet al hun geld
terugkrijgen.

Rijkere spaarders bij Bank of Cyprus krijgen een heffing opgelegd, die nog
bepaald moet worden. Naar verluidt kan deze
taks 30 procent van het vermogen bedragen. Spaarders bij andere banken
worden ontzien.

Idee is om ook de omvang van Bank of Cyprus fors te verkleinen, zodat de
grootte van deze bank meer in verhouding komt te staan tot de omvang van de
economie. Deze operatie treft vooral rijkere Russen hard en betekent het
einde van Cyprus als fiscaal vluchtoord. Maar voor de langere termijn
betekent dit dat avontuurlijke banken het land niet meer omver kunnen
trekken.

3) Plan B economie

Meest pijnlijk zijn de vooruitzichten
voor Cyprus op de korte termijn. Een gedwongen vertrek uit de eurozone
zou waarschijnlijk geleid hebben tot een totale economische implosie. Maar
het huidige alternatief is ook niet rooskleurig.

De swingende financiële sector valt weg als motor van de economie. Cyprus zal
iets anders moeten verzinnen om z'n geld mee te verdienen. Hoe zo'n plan B
voor de economie eruit moet zien, is vooralsnog onduidelijk.

Afgelopen week doken wel tal van vindingrijke oplossingen op waar nog naar
gekeken kan worden, zoals de winning van gas in de wateren rond Cyprus.
Helaas voor veel Cyprioten vergen dergelijke projecten een lange adem en
zijn er nog veel onzekerheden. Op korte termijn ligt een stevige economische
dip in het verschiet.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl